فرش دستباف خراسان جنوبی مشهورترین فرشهای ایران در گذشته بوده که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات بر می گردد و حدود ۶۰۰ سال پیش در این منطقه بافته می شد.
ایرانیان از صدها سال پیش تاکنون در محصولات ابریشمی، پشم، سنگهای گران قیمت و فرش دستباف شهره بوده اند و بازرگانان اروپایی از طریق جاده ابریشم به داد و ستد با آنها پرداخته اند. اقتصاد کشور ما به دلیل اتکا به نفت خام، اقتصادی تک محصولی است و برای رهایی از این تنگنا، عوامل بنیادی جامعه باید برای تنوع بخشیدن به صادرات غیر نفتی و توسعه آن قدمهای موثری بردارند.
از آنجا که نفت سرمایه ای تمام شدنی است، تولیدات صنایع دستی به عنوان فراورده های صادراتی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
به طور کلی وضعیت قالیبافی منطقه را طی یک صد سال اخیر می توان به سه دوره تقسیم کرد:
سالهای قبل از ۱۲۰۰ هـ .ش تا ۱۳۰۰ که دوران بافت قالی خوب و ممتاز منطقه است.
سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۲ هـ .ش که در این دوره به دلیل وقوع جنگهای جهانی اول و دوم و به ویژه عواقب حاصل از آنها علیرغم تولیدات نسبتا خوب در مناطقی همچون مود و شهر بیرجند رکود و آشفتگی خاصی در وضع صادرات و فروش فرش به وجود آمد که خود زمینه مناسبی برای تحولات آتی بود.
از سال ۱۳۳۰ هـ .ش دوران شکوفایی و تجدید حیات فرش منطقه آغاز شد و به تدریج با آغاز فعالیت تولید کنندگان و بافندگان زبده ای از جمله عزیزمحمد زهرایی، دکتر عبدالعلی احمدی، عبدالمجید جمشیدی و غلامحسین کامیابی، این هنر شهرت گذشته خود را در این منطقه بازیافت.

نحوه بافت فرش دستباف در خراسان جنوبی
پس از نصب دار و چله کشی و نصب چوب هاف و کوجی، چند رج به صورت گلیم باف بافته می شود و همزمان کناره پیچ (شیرازه) به صورت یک خامه سه لایی از میان سه تار کناری قالی عبور داده شده که در حین بافت کناره های قالی و قالیچه را سفت و محکم نگه می دارد.
پس از ساده بافی ابتدای قالی، بافت قالی آغاز می شود با بالا و پایین آوردن کوجی پس از هر رج تارهای زیر و رو تعویض می شوند و پس از بافت هر رج، پود نازک از دو ردیف تار زیر و روی قالی رد می شود. ابتدا با ضربات آهسته و ریز و سپس با ضربات محکم شانه بر پود می کوبند تا محکم شود پس از تعویض دوباره تارها پود ضخیم استفاده شده و کوبیده می شود.
پس از بافت دو تا سه رج با دست و به ندرت با سرکش و شانه، قسمت بافته شده صاف و با قیچی پرداخت می شود.
دو نوع بافت فارسی و ترکی در این استان رایج است. بافت تایی (یکی) نیز در این استان رواج دارد که به لحاظ ظرافت و دقت بافت، مدت زمان انجام کار را زیاد کرده و به این دلیل کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.